Gusła (Gazeta Warszawska, 10 (22) lipca 1874) Ks. Wł. Siarkowski, w opisie ludu z okolic Kielc, podaje w Gaz. Kiel. między innemi następne bardzo ciekawe formuły zaklęcia, starannie chowane w tajemnicy i nigdzie dotąd nieogłoszone: Słusznie okolicę tutejszą za stolicę guseł i zabobonów przechowanych z czasów pogańskich uważać można. Każda wieś ma guślarza (przezwanego tu wróżem) lub czarownicę. Godność ta przechodzi w spadku z ojca na syna, z matki na córkę. Guślarze czyli wróże, znają formy zażegnywania na wszelkie rodzaje chorób, odczynienia urzeków (uroków), od ludzi i bydląt. Tradycyonalnie przechowują różne sekreta, odnoszące się do różnych rzeczy gospodarskich: zasiewu, zbierania z pól. Są oni także przestrzegaczami wszelkich zwyczajów przy uroczystościach: chrztu dziecięcia, ślubów, pogrzebów. Żeby zaznajomić czytelników z niektórami formułami zażegnywań, podajemy trzy, o których wiadomości, z wielkim mozołem zdobyliśmy. a) Sposób zażegnywania i odczyniania uroków: Święto Zoffijo trzy córecki miała; Jedna procka, druga swocka— A trzecia po świecie chodziła, Urzeki odcyniała. Odcyńze panienecko i temu człowiekowi [grzesnemu, (a nad bydlęciem mówi się: bydlęciu rogatemu). Jeśli chłopski urzek - wliśze pod copkę; Jeśliś pański urzek - wliśze pod warkoc, Jeśliś kobiecy urzek - wliśze pod chustkę, Po wypowiedzeniu niniejszéj formuły odmawia guślarz trzy "Zdrowaś Marya". b) Formuła zażegnywania łuszczki na oku: Posła święta Rozalijo na górę Lilijową, Spotkała się z panem Jezusem. Kaj to idziecie Rozalijo Lilijowo? — Po łuszczkę zganiać. Jak się mse święte po kościołach rozchodzą, Żeby się ta łuszczka rozchodziła, nie strzykała, nie łupała. Tym źrenickom nie zakrocała (sic). W imię Świętéj Trójcy jo cię żegnom, Pana Jezusa mocą, I najświętszej Panny dopomocą. c) Formuła zażegnywania róży: Sed Pon Jezus z Najświętszą Panną Maryją Bez ogród i bez cierniowy róży krzoczek, Ta kobieta z różą - ockami se zmuzo — Idźże ty kobieto z tym bolem i z tą różą, do wody, Niech nie mają grzeszni ludzie przeskody. Ta Najświętsza Panienka z aniołkami na chór Zeby ta kobieta z tym bolem i z tą różą żyła na powtór. Idzze ty kobieto i t. d. Sed Pon Jezus z Najświętszą Panną Maryją do nieba, Tej kobiecie z tym bólem i z tą różą żyć potrzeba. Idźże ty kobieto z tym bólem, z tą różą Na paździerze, na kunopie, na kunopne siemię, Niech się ta róża na lasach, na borach rozpłynie.
|